Akceptant jest jednym z uczestników systemu płatności kartami płatniczymi. Oprócz niego system ten tworzą: klienci, wydawcy kart płatniczych, agenci rozliczeniowi oraz organizacje płatnicze. Biorąc pod uwagę liczbę podmiotów zaangażowanych w obrót kartowy wyróżnia się trzy modele funkcjonowania systemu kart płatniczych:
1/ model czterostronny (otwarty),
2/ model trójstronny (zamknięty),
3/ model dwustronny (rzadko występujący na rynku usług płatniczych).
Najczęściej występujący, jest model czterostronny; tj. obejmuje następujące podmioty: konsumenta (posiadacza karty), akceptanta kart płatniczych, bank (wydawcę karty) oraz agentów rozliczeniowych, którzy rozliczają transakcje przeprowadzone za pomocą kart płatniczych. Funkcje rozliczeniowe i wydawnicze mogą być realizowane przez odrębne, niezależne od siebie podmioty (np. bank-wydawca, agent rozliczeniowy). Systemy rozliczeń opierają się m. in. na organizacjach Visa i Mastercard, obejmującymi większość polskiego rynku kart płatniczych.
Z kolei w systemie trójstronnym kart płatniczych współzależności zachodzą między trzema grupami podmiotów: konsumentami (posiadaczami kart), akceptantami kart płatniczych oraz instytucją usługową (organizacją płatniczą czy bankiem), pełniącą równolegle dwie funkcje: wydawcy oraz agenta rozliczeniowego, która określa formę obsługi transakcji, warunki wydawania i akceptacji kart. Przykładem trójstronnych systemów są m.in. systemy prowadzone przez American Express oraz Diners Club.
Najprostszą relację pomiędzy uczestnikami systemu płatności przedstawia model dwustronny, który tworzą konsument oraz wydawca karty. W tym przypadku jedynym akceptantem płatności realizowanych przez konsumenta jest wydawca karty, którym może być na przykład sieć sprzedawców.
Model czterostronny różni się od dwóch pozostałych rozdzieleniem roli wydawcy kart i agenta rozliczeniowego oraz występowaniem tzw. opłaty interchange (na rzecz wydawcy). W wyniku interwencji europejskich organizacji konsumentów opłaty te znacznie obniżono; Komisja Europejska dąży do ustalenia stawek zerowych. Obecnie obowiązują stawki opłaty interchange na maksymalnym poziomie 0,2% wartości transakcji dla operacji wykonanych kartami debetowymi i 0,3% dla operacji kartami kredytowymi.
Przedsiębiorca lub inny podmiot, w momencie rozpoczęcia akceptacji płatności za pomocą kart staje się akceptantem kart płatniczych. Każda transakcja dokonana za pomocą karty płatniczej jest identyfikowana odrębnym czterocyfrowym numerem, tzw. MCC, służącym do sklasyfikowania branży działalności gospodarczej prowadzonej przez danego akceptanta kart płatniczych.
W ustawie o usługach płatniczych oprócz praw i obowiązków wynikających dla akceptanta z umowy z agentem rozliczeniowym, określone zostały modele działań uczestników operacji kartowych. Między innymi akceptant ma prawo odmówić dokonania transakcji w następujących przypadkach: gdy elektroniczny instrument płatniczy jest nieważny, zastrzeżony lub nie ma możliwości uzyskania akceptacji dokonania transakcji (np. w sytuacji awarii sieci telekomunikacyjnej), w przypadku niezgodności podpisu zamieszczonego przez osobę posługującą się kartą z podpisem umieszczonym na elektronicznym instrumencie płatniczym lub w przypadku odmowy przez osobę posługującą się kartą, okazania dokumentu potwierdzającego jej tożsamość. Cytowana ustawa dodatkowo zastrzega dla akceptanta możliwość żądania okazania dowodu potwierdzającego tożsamość osoby dokonującej transakcji, w sytuacji budzącej ona uzasadnione wątpliwości akceptanta.
Jeżeli umowa z agentem rozliczeniowym przewiduje tego typu działanie, akceptant może również zatrzymać elektroniczny instrument płatniczy w przypadku: (a) nieważności lub zastrzeżenia elektronicznego instrumentu płatniczego, (b) stwierdzenia posługiwania się elektronicznym instrumentem płatniczym przez osobę nieuprawnioną, (c) niezgodności podpisów na elektronicznym instrumencie płatniczym i dokumencie obciążeniowym oraz (d) w sytuacji otrzymania od agenta rozliczeniowego polecenia zatrzymania określonego elektronicznego instrumentu płatniczego. Ważnym obowiązkiem akceptanta kart płatniczych jest również ochrona danych klientów posługujących się elektronicznymi instrumentami płatniczymi oraz podejmowanie środków przeciwdziałających możliwości nieprawidłowego ich użycia lub skopiowania.
Akceptant kart płatniczych jest zobowiązany do oznaczenia miejsca, w którym istnieje możliwość dokonywania transakcji przy użyciu kart płatniczych. Najczęściej są to naklejki bądź małe banery zawierające logo danego systemu płatniczego. Na agentów rozliczeniowych cytowana ustawa nałożyła też inne obowiązki, w tym obowiązki wobec akceptantów.
Liczba akceptantów kart płatniczych na polskim rynku, w marcu 2018 r. wynosiła 289,6 tys. Generalnie można ocenić, iż system płatności kartowych tak w skali kraju jak i międzynarodowej, jest bezpieczny; m. in. dzięki solidności i odpowiedzialności akceptantów kart.