Autor (encyklopedyczny)

Autorem jest każdy podmiot wytwarzający utwór jako podmiot prawa autorskiego –podmiotem takim być każda osoba, niezależnie od tego, czy posiada pełną zdolność do czynności prawnych, czy też jest jej zupełnie pozbawiona

 

Jeżeli dzieło powstało dzięki twórczej działalności kilku osób, prawo autorskie przysługuje współtwórcom wspólnie. Domniemywa się, że wielkości ich udziałów są równe, ale każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd – na podstawie wkładów pracy twórczej. Przyjmuje się podział na współautorskie dzieła rozłączne i dzieła nierozłączne, w których wkłady poszczególnych współtwórców nie są możliwe do wyodrębnienia, a tym samym do samodzielnej eksploatacji. Ustawa obecna stanowi że: „każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swej części utworu mającej samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw pozostałych współtwórców”.

 

Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. W razie braku takiej zgody można żądać rozstrzygnięcia tej kwestii przez sąd. Za współtwórców dzieła można uważać te osoby, które wniosły twórczy wkład, a nie te, których współpraca ma charakter pomocniczy, choćby działalność ta wymagała dużych kwalifikacji zawodowych, zręczności i inicjatywy osobistej. Podkreśla się często, że wniesienie twórczego wkładu to jeszcze za mało – współtwórca powinien być osobą współdecydującą o ostatecznym kształcie wspólnego dzieła.

 

Dzieło zbiorowe jest szczególnym przykładem dzieła tworzonego przez wiele osób. Ustawa podaje tylko dwa przykłady: encyklopedię i publikację periodyczną (czyli gazeta, czasopismo). Może nim być też słownik, rocznik, kalendarz, księga pamiątkowa, traktat naukowy, komentarz, telegazeta, dziennik telewizyjny, dzieło multimedialne. Ostateczny kształt takiego dzieła zależy od producenta, a nie od poszczególnych autorów. Jeżeli wybór partii i układ całości stanowi twórczą działalność, to dzieło zbiorowe jako całość stanowi utwór i tym samym przedmiot prawa autorskiego. Prawo do poszczególnych części dzieła zbiorowego, mających samodzielne znaczenie, przysługuje ich autorom.

 

Jeżeli pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, autorskie prawa majątkowe do tego utworu z chwilą jego przyjęcia przysługują pracodawcy – w granicach określonych przez cel umowy o pracę i wynikających ze zgodnego zamiaru stron. Nie jest utworem pracowniczym dzieło dostarczone  wydawcy/producentowi na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia, w ramach konkursu lub gdy dzieło powstało na sprzęcie lub materiałach przedsiębiorstwa, gdy opłaciło ono jakiś etap tworzenia dzieła albo gdy twórca na jego etacie stworzył dzieło, choć nie należało to do jego obowiązków pracowniczych.

 

Źródłem kolejnego ograniczenia prawa autorskiego twórcy do jego dzieła jest art. 14 ustawy. Ograniczenie to polega na tym, że jeżeli pracownik instytucji naukowej stworzy utwór w ramach zadań określonych stosunkiem pracy, wówczas zatrudniająca go instytucja ma pierwszeństwo opublikowania tego utworu. Uprawnienie to wygasa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z autorem umowy o wydanie utworu albo też, jeżeli w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utwór nie został opublikowany.

 

Instytucja naukowa może także korzystać z tego utworu, zgodnie z jego przeznaczeniem, jako materiału naukowego poprzez zwielokrotnienie go dla pracowników własnych dla celów badawczych, jako materiału na sympozja, seminaria, dla potrzeb dydaktycznych lub innych prac naukowych, udostępniania osobom trzecim naukowych ekspertyz, opinii etc.. Nie jest wówczas wymagane ani uzyskanie zezwolenia twórcy, ani zapłacenie za to wynagrodzenia. Przepis ten nie tworzy na rzecz instytucji naukowej ograniczonego prawa autorskiego; stwarza jej jedynie prawo pierwszego wydania utworu, co oznacza, że twórcy należy się za publikację utworu wynagrodzenie na normalnych zasadach.

Close Menu