Autorskimi prawami majątkowymi nazywamy prawa autora lub jego następcy prawnego do osiągania korzyści majątkowych z tytułu eksploatacji utworu.
Olbrzymi rozwój urządzeń do kopiowania sprawia, że poważnym problemem z zakresu ochrony interesów majątkowych autora staje się wciąż rosnący wtórny obieg utworów. Rozciągnięcie wyjątku zwanego „prywatnym użytkiem” na kopiowanie utworów przez państwowe lub komercyjne organizacje nie ma żadnego uzasadnienia i nie jest możliwe. Sposobem rozwiązania tego problemu jest reprografia, która kopiowanie to legalizuje pozwalając na osiąganie dochodu przez uprawnionych. Reprografia zmierza do zrekompensowania uszczerbku materialnego, jaki ponoszą autorzy i producenci w wyniku kopiowania ich utworów poprzez pobieranie opłat od właścicieli użytkowników maszyn (kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń) i dystrybuowanie ich pomiędzy autorów i producentów (wydawcom prasy i książek).
Ustawa wprowadziła także jednorazowe opłaty od nośników. Producenci i importerzy czystych nośników służących do utrwalania przy użyciu tych urządzeń utworów w zakresie własnego użytku osobistego są obowiązani do wnoszenia opłat na rzecz twórców, artystów wykonawców oraz producentów fonogramów i wideogramów, w wysokości do 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń lub nośników. Opłaty od sprzedaży urządzeń reprograficznych i nośników mają przypadać po połowie twórcom i wydawcom.
Organizacjom radiowym i telewizyjnym – publicznym wolno nadawać opublikowane utwory nie będące filmami fabularnymi (w tym – serialami fabularnymi), z zachowaniem prawa do wynagrodzenia uprawnionych do utworów.
Organizacjom niepublicznym wolno nadawać drobne utwory słowne, muzyczne i słowno-muzyczne na podstawie umowy zawartej za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Twórca może jednak oświadczyć takiej organizacji, że o nadaniu swoich utworów decydować będzie osobiście. Oświadczenie to musi mieć – pod rygorem nieważności – formę pisemną.
Organizacjom radiowym i telewizyjnym wolno dla własnych celów nadawczych utrwalać utwory, na których nadanie uprzednio uzyskały zezwolenie. Utrwalenia te powinny być jednak zniszczone w ciągu miesiąca od nadania utworu. Obowiązek niszczenia utrwaleń upada, gdy mają one wyjątkowy charakter dokumentalny, a organizacja chce je umieścić w archiwum. Autor powinien być o takim fakcie niezwłocznie powiadomiony.
Dozwolony użytek prywatny jest ograniczeniem autorskich praw majątkowych; możliwe jest wykorzystanie utworu bez zgody jego autora i nieodpłatnie – wyłącznie do użytku osobistego, czyli wykorzystanie utworu przez zainteresowanego i grono jego najbliższych, rodzinę i znajomych, wyłącznie w tym kręgu i dla jego potrzeb prywatnych. Dozwolony użytek prywatny dotyczyć może jedynie utworów już rozpowszechnionych. To ograniczenie dochodów autora spowodowane dozwolonym użytkiem prywatnym ma być rekompensowane przez udział w opłatach pobieranych na rzecz twórców od importerów i sprzedawców urządzeń i nośników służących do rejestracji utworów oraz przez reprografię .
Ustawa wyłącza możliwość korzystania – w ramach dozwolonego użytku osobistego – z programów komputerowych, elektronicznych baz danych będących utworem oraz z cudzego projektu architektonicznego do celów własnej budowy.
Dozwolony użytek publiczny – ustawa wprowadza ograniczenia dla autora w zakresie jego monopolu na rozporządzanie dziełem, uzasadnione celem społecznym w zakresie potrzeb informacyjnych, oświatowych, naukowych i kulturalnych. Ograniczenia te polegają na tym, że w pewnym ściśle określonym zakresie, możliwe jest swobodne korzystanie z utworu bez zgody autora utworu i poza wyjątkami: bez zapłacenia wynagrodzenia. Warunkiem takiego korzystania jest respektowanie autorskich dóbr osobistych, a więc wyraźne podanie autora i źródła, z którego utwór został zaczerpnięty w całości lub części oraz zakaz wprowadzania jakichkolwiek zmian w utworze. Dozwolony użytek publiczny obejmuje także jedynie te utwory, które zostały już rozpowszechnione.
Prasa. Ustawa zezwala w prasie, radiu i telewizji oraz internecie – w celach informacyjnych – rozpowszechniać opublikowane:
- a) sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,
- b) aktualne artykuły i wypowiedzi na tematy polityczne, gospodarcze i religijne, chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione (uwaga: autorowi przysługuje wynagrodzenie!),
- c) aktualne wypowiedzi i zdjęcia reporterskie (uwaga: fotografowi przysługuje wynagrodzenie!),
- d) krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów, o których mowa w pkt a) i b),
- e) przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych,
- f) mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upoważnia to jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby,
- g) krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.
W sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach wolno przytaczać fragmenty utworów udostępnianych podczas tych wydarzeń, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji.
Instytucje naukowe i oświatowe. Instytucje te mogą – w celach nauczania lub własnych badań – korzystać z opublikowanych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz sporządzać w tym celu pojedyncze egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu.
Biblioteki publiczne, archiwa i szkoły. Instytucje te mogą nieodpłatnie – w zakresie swych zadań statutowych – udostępniać (na miejscu wypożyczać) rozpowszechnione egzemplarze utworów. Ustawa daje im też prawo sporządzania lub zlecania sporządzania pojedynczych egzemplarzy utworów opublikowanych, lecz niedostępnych już w handlu – w celu uzupełnienia, zachowania i ochrony swych zbiorów.
W odniesieniu do utworów już rozpowszechnionych wolno, „w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości”: przytaczać, w utworach stanowiących samoistną całość, urywki utworów lub drobne utwory w całości; zamieszczać drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach i wypisach w celach dydaktycznych i naukowych (uwaga: tu autorowi przysługuje wynagrodzenie!); w celach dydaktycznych i naukowych wolno też zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w antologiach.
W trzech przypadkach autorom przysługuje wynagrodzenie: gdy ich utwory są publikowane w podręcznikach, wypisach i antologiach.
Ośrodki informacji i dokumentacji naukowo-technicznej. Mogą one sporządzać i rozpowszechniać własne opracowania dokumentacyjne oraz pojedyncze egzemplarze fragmentów opublikowanych utworów, nie większych niż 1 arkusz wydawniczy (ograniczenie wielkości fragmentu, nie egzemplarza).
Wolno wykonywać publicznie w celu niezarobkowym opublikowane utwory literackie, muzyczne i słowno-muzyczne, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych. Dotyczy to okazjonalnego wykonywania „na żywo” utworów w związku ze sprawowaniem kultu religijnego, uroczystościami państwowymi, szkolnymi, obchodami, ceremoniami, wydarzeniami i imprezami powszechnie dostępnymi. Wyłączone są spod działania tego przepisu imprezy reklamowe, promocyjne i wyborcze.
Wolno rozpowszechniać: utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku; utwory znajdujące się w publicznie dostępnych zbiorach (muzeach, galeriach, salach wystawowych itp.), lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych w celu ich promocji lub pokazu, także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji; opublikowane utwory sztuk plastycznych i fotograficzne w encyklopediach i atlasach (twórca ma prawo do wynagrodzenia), o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka na trudne do przezwyciężenia przeszkody ; właściciel utworu plastycznego może go wystawiać publicznie w celu niezarobkowym, bez obowiązku zapłaty twórcy wynagrodzenia.
Generalna zasada obowiązująca przy dozwolonym użytku, polega na tym, że on „nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy„.
Ochrona autorskich praw majątkowych. Jeżeli autorskie prawa majątkowe twórcy zostały naruszone, może on od osoby, która naruszyła jego prawa, żądać zaniechania naruszenia; usunięcia skutków naruszenia; naprawienia wyrządzonej szkody albo na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu; wydania uzyskanych korzyści.
Autorskie prawa majątkowe trwają przez cały czas życia twórcy oraz 70 lat po jego śmierci.
Mimo wygaśnięcia autorskich praw majątkowych producenci korzystający z utworów są obowiązani do zapłaty na Fundusz Promocji Twórczości pewnych kwot zbliżonych do wysokości nieco mniejszej od normalnych wynagrodzeń autorskich.