Jednostka pomocnicza gminy (encyklopedyczne)

Jednostka pomocnicza jest to wyodrębniona część gminy jako podstawowej jednostki zasadniczego podziału terytorialnego kraju lub wyodrębniona część jednostki pomocniczej gminy. Utworzona jednostka pomocnicza stanowi wyodrębnioną mniejszą od gminy wspólnotę samorządową, która działa poprzez swoje organy na zasadach określonych w ustawach i statutach gminy i jednostki pomocniczej. Jej utworzenie związane jest z realizacją zasady pomocniczości. Nie należy bowiem powierzać „wspólnocie większej” tego, co może zrobić „wspólnota mniejsza”. Utworzenie jednostek pomocniczych jest formą dekoncentracji zadań publicznych i wiąże się z zasada samodzielności gminy. Utworzenie jednostek pomocniczych ma charakter fakultatywny. Mogą one pokrywać obszar całej gminy lub jej części. 

Celem utworzenia jednostek pomocniczych jest z jednej strony usprawnienie wykonywania zadań publicznych z drugiej zaś integracja społeczności lokalnej.

Na gruncie ustawy o samorządzie gminnym możemy wyodrębnić dwa rodzaje jednostek pomocniczych: nazwane i nienazwane. Do pierwszej grupy zaliczyć należy w gminach wiejskich – sołectwa, a w gminach miejskich – dzielnice i osiedla.  Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Do drugiej grupy zaliczyć należy nienazwane jednostki pomocnicze. Ich nazwy i ich organy określa wyłącznie statut gminy. Można również tworzyć mniejsze jednostki pomocnicze w ramach większej jednostki pomocniczej np. przysiółek w ramach sołectwa.  Dotyczy to jednostek z obu wskazanych powyżej kategorii. Utworzone jednostki są to zawsze jednostki nienazwane, ponieważ ustawodawca pozostawia tę kwestie do regulacji w przepisach prawa miejscowego. 

Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej określa statut gminy. Decyzję o utworzeniu jednostki pomocniczej podejmuje rada gminy jako organ stanowiący w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. Rada określa także zasady organizacji jednostki pomocniczej, zakres przekazywanych jej zadań publicznych. Zasady funkcjonowania jednostek pomocniczych gminy poza statutem gminy reguluje także statut jednostki pomocniczej uchwalany przez radę gminy. Do wyłącznej właściwości rady należy również ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, ustalenie zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz środków budżetowych na realizację zadań przez te jednostki. Działalność jednostek pomocniczych podlega kontroli komisji rewizyjnej.

Nazwane jednostki pomocnicze sołectwa i osiedla mają organy uchwałodawcze i wykonawcze. Organem uchwałodawczym jest zebranie wiejskie, a wykonawczym – sołtys. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka. Sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania. Sołtys korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym. W przypadku dzielnicy i osiedla organem uchwałodawczym jest rada. Liczba członków rady zależy od liczby mieszkańców. Minimalna liczba członków jest ustalana na takich samych zasadach jak liczba członków rady gminy i zależy od liczby mieszkańców nie więcej jednak niż 21 osób. Minimalny skład rady to 15 osób, w jeżeli liczba mieszkańców w tej jednostce pomocniczej nie jest większa niż 20 tys. Statut osiedla może ustalić, że w osiedlu organem uchwałodawczym jest ogólne zebranie mieszkańców. Organem wykonawczym w dzielnicy (osiedlu) jest zarząd. Na czele zarządu stoi przewodniczący. Przewodniczący zarządu korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym. 

Close Menu